Ο Όμηρος απαριθμώντας στον Κατάλογο των «νηών» τις μεγάλες
πόλεις που έλαβαν μέρος στον πόλεμο της Τροίας περιλαμβάνει και την
πόλη-περιοχή Γραία (Ιλ. Β 498
Ἀρκεσίλαός τε Προθοήνωρ τε Κλονίος τε,
οἵ θ᾽ Ὑρίην ἐνέμοντο καὶ Αὐλίδα πετρήεσσαν
Σχοῖνόν τε Σκῶλόν τε πολύκνημόν τ᾽ Ἐτεωνόν,
Θέσπειαν Γραῖάν τε καὶ εὐρύχορον Μυκαλησσόν,
οἵ τ᾽ ἀμφ᾽ Ἅρμ᾽ ἐνέμοντο καὶ Εἰλέσιον καὶ Ἐρυθράς,
τον Αρκεσίλαο, τον Προθοήνορα και τον Κλονίο· αυτοί που
κατοικούσαν στην Υρία και στην πετρώδη Αυλίδα και στο
Σχοίνο και στο Σκώλο και στον Ετεωνό με τα πολλά φαράγγια,
στη Θέσπεια και στη Γραία και στην ευρύχωρη Μυκαλησσό, και αυτοί
που κατοικούσαν γύρω στο Άρμα και στο Ειλέσιο και στις Ερυθρές,
Ο Θουκυδίδης (Β 23,3) αναφέρει: παριόντες δε (οι
Πελοπονήσιοι) Ωρωπόν την γην την Γραικήν καλουμένην, ην νέμονται Ωρώπιοι
Αθηναίων, υπήκοοι, εδήωσαν).
Ο Παυσανίας (Βοιωτικά, 20 - 24) από τη μια αναφέρει ότι το
όνομα της πόλης «η Γραία» προέκυψε από σύντμηση της αρχικής ονομασίας
«Τανα-γραία» (που αρχικά η ονομασία αυτή ήταν όνομα γυναίκας, της κόρη του
Ασωπού, και μετά της πόλης) και από την άλλη ότι η Γραία ήταν πολύ μεγάλη σε
έκταση, περιλάμβανε την Αυλίδα, τη Μυκαλησσό, το Άρμα κ.α.. Λέει επίσης ότι ο Όμηρος
γι αυτήν αναφέρει « Την Θέσπεια, την Γραία και την ευρύχωρη Μυκαλησσό», καθώς
και ότι ο Αριστοτέλης λέει ότι ο Ωρωπός ονομαζόταν «Γραία» και η περιοχή του
Ωρωπού «Γραϊκή». Φαίνεται ότι περιελάμβανε την πόλη του Ωρωπού, αν και τον
πέμπτο αιώνα π.Χ. ήταν πιθανώς συνοικία αυτής της πόλης.
Σύμφωνα με τον Παυσανία το όνομα ήταν συντόμευση του αρχικού
ονόματος Ταναγραία, που ήταν κόρη του θεού του ποταμού Ασωπού. Η Γραία ήταν μια
ευρύτερη περιοχή που περιελάμβανε την Αυλίδα, τη Μυκάλησο, τη Χάρμα κ.λπ.
Περιγράφεται επίσης από ορισμένες πηγές ως πόλη. Ο Fossey υποστηρίζει την ταύτισή του με το λόφο Δραμέσι, 8 χλμ. από την Τανάγρα, ενώ άλλοι προτείνουν ότι ταυτίζεται με τον ίδιο τον Ωρωπό.
Η Γραία μερικές φορές λεγόταν ότι ήταν η αρχαιότερη πόλη της Ελλάδας. Ο Αριστοτέλης είπε ότι αυτή η πόλη δημιουργήθηκε πριν από τον κατακλυσμό. Ο ίδιος ισχυρισμός για την προέλευση της Graea βρίσκεται σε ένα αρχαίο μάρμαρο, το Παριανό Χρονικό, που ανακαλύφθηκε το 1687 και χρονολογείται στο 267–263 π.Χ., το οποίο σήμερα φυλάσσεται στην Οξφόρδη και στην Πάρο.
Κάποια στιγμή, ολόκληρος ο Ωρωπός, συμπεριλαμβανομένης της
Γραίας, ενσωματώθηκε στην αρχαία Αττική και έγινε δήμος του γένους του
Πανδιώνη, όπως μαρτυρείται από σωζόμενη επιγραφή.
Ο ιστορικός Πρίσκος (5ος αι. μ.Χ.) αναφέρει την συνάντησή
του στα βόρεια Βαλκάνια με ελληνόφωνο έμπορο που αυτοχαρακτηριζόταν
"Γραικός το γένος".
Ο Στέφανος Βυζάντιος, στο λήμμα Γραικοί, αναφέρει ότι ο
Αλκμάν ονόμαζε Γραίκες τις μητέρες των Ελλήνων (Γραίκες δε παρά Αλκμάνι αι των
Ελλήνων μητέρες και παρά Σοφοκλεί εν Ποιμέσιν).
Γραία και Γραικοί
Η λέξη Γραικός (Graecus, Ελληνικά) ερμηνεύεται ως «κάτοικος της Γραίας» από ορισμένους συγγραφείς.Ο Γερμανός ιστορικός Georg Busolt πρότεινε ότι το όνομα Graeci δόθηκε αρχικά από τους Ρωμαίους στους αποίκους από τη Γραία που βοήθησαν τους Ευβοείς να ιδρύσουν το Cumae στη νότια Ιταλία και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκε για όλους τους Έλληνες. Ο κλασικιστής Robin Lane Fox δηλώνει ότι ο Ωρωπός βρισκόταν είτε στην πόλη Graia είτε ταυτιζόταν με την πόλη και γράφει:
Αν άνδρες από τον Ωρωπό-Γραία ήταν μεταξύ των πρώτων Ελλήνων επισκεπτών στην Capua ή στη Veii και ακόμη και στις αρχές της Ρώμης, μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα ένα πανάρχαιο παζλ: γιατί οι Έλληνες ονομάζονταν «Graeci» στη Λατινική Δύση. Τέτοιοι άνθρωποι είπαν στις πρώτες τους επαφές στη Λατινική περιοχή ότι ήταν «Γραικοί», δηλαδή άνθρωποι από τη Γραία.
Το εθνώνυμο προέρχεται από το επίθετο γραῖα graia «γριά», που προέρχεται από τη ρίζα PIE *ǵerh2-/*ǵreh2-, «γερνάω» μέσω της πρωτοελληνικής *gera-/grau-iu· η ίδια ρίζα αργότερα. έδωσε γέρας geras (/ɡé.ras/), «δώρο τιμής» στα μυκηναϊκά ελληνικά.
Ο Αριστοτέλης
χρησιμοποιεί τον Γραικό ως ισοδύναμο του Έλληνα και πιστεύει ότι ήταν το όνομα
που χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τους Δωριείς της Δωδώνης στην Ήπειρο.
0 Σχόλια