Η ιστορία των τοπωνυμίων μιας περιοχής πολλές φορές εκπλήσσει.
Ειδικά η ιστορία των τοπωνυμίων κρύβει άγνωστες σε πολλούς ιστορίες.
Από που προέρχονται τα τοπωνύμια;πώς «βαφτίστηκαν» οι περιοχές που ζούμε, τι ακριβώς σημαίνει η ονομασία μιας συνοικίας. Η Τουρκοκρατία ασφαλώς επηρέασε τις ονομασίες ενώ η παρουσία Αρβανιτών, ειδικά στην Αττική, συνέβαλε στην ονομασία κάποιων περιοχών με λέξεις που έχουν αρβανίτικη ρίζα.Η ρωμαϊκή Κατοχή για εκατοντάδες χρόνια,η φραγκοκρατία,οι σχέσεις με τους λαούς της ανατολικής Μεσογείου,η κάθοδος των Σλάβων, και πολλά άλλα
Συνήθως τα τοπωνύμια προέρχονται από
κάποιο ιδιαίτερο φυσικό χαρακτηριστικό της περιοχής πχ.μια αγριελιά -Αγριλέζα
τον ιδιοκτήτη της περιοχής ,
Την ύπαρξη μιας εκκλησίας πχ Άγιοι Απόστολοι
την ύπαρξη ενός ορυχείου πχ Μαυροσουβάλα
και πολλά άλλα
 |
| Ηλιοβασίλεμα στο Χαλκούτσι |
Ας δούμε μερικά τοπωνύμια της περιοχής Ωρωπού
Ωρωπός
Είναι σύνθετη λέξη αποτελούμενη από το ωραίος και το -ωπος που σημαίνει όψη, μορφή.Και όντως η περιοχή του Ωρωπού είναι πανέμορφη Υπάρχει και δεύτερη εκδοχή να προήλθε από τον Ασωπό ο οποίος έγινε Αρωπός και αργότερα Ωρωπός με το φαινόμενο του ρωτακισμό.Απο τις δύο εκδοχές προτιμώ την πρώτη.
Το Σκάλα Ωρωπού θα προκύψει αργότερα με τη δημιουργια του λιμανιού.Scalla -scandere στα λατινικά σημαίνει μια κατασκευή που σε βοηθάει να ανέβεις κάπου π.χ. σε ένα πλοίο.
Στο χωριό Ωρωπό συναντούμε τα εξής τοπωνύμια
Αλώνια =χώρος αλωνίσματος των δημητριακών
Τσούκα=κορυφή στα αρβανίτικα,το συναντάμε επίσης σε πολλές περιοχές της χώρας μας
Λουτσέτα=lucce στα αρβανίτικα σημαίνει κάτι υγρό,το συναντάμε και στη Λούτσα
Κοκορέτσα =αγριοφυστικιά
Κοντίτο=μπορεί να έχει σχέση με το ιταλικό condito που σημαίνει σκληραγωγημένος
Ρουμάνι =δάσος στα τουρκικά orman
Γιούρτια=από το μογγολικό-τουρκικό yurt που σημαίνει χώρα-χώρος αλλά εδώ ,όπως και σε άλλα μέρη της ελλάδας σημαίνει ,ιδιόκτητο μικρό οικόπεδο για μπαχτσέ.
Καναπίτσα = τόπος με λυγαριές
Βαρικό Ωρωπού=Η λέξη είναι σχεδόν πανελλήνια, ενώ το Βαρικό -Βαρκό, έχει περάσει και στα βλάχικα με τη σημασία “έλος”,ότι τόπος με στάσιμα νερά σχεδόν όλο το χρόνο.
Ο Τάσος Αθανασιάδης στα “Παιδιά της Νιόβης” περιγράφει μερικούς πρόσφυγες που αναζητούν νέα γη:
“Θύσανοι από βούρλα πρόδιναν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της τοποθεσίας. Τη λέγανε, είπε, «Βαρικό».
βαρύς < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική βαρύς < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *gʷréh₂us < *gʷreh₂ (βαρύς) + *-us
Ασωπός
Για την προέλευση της ονομασίας ΑΣΩΠΟΣ υπάρχουν δύο εκδοχές:Η πρώτη προέρχεται από το όνομα κάποιου ήρωα που κατέβηκε στην περιοχή με τους Ηρακλειδείς και η δεύτερη από τον ποταμό που διέσχιζε την πεδιάδα. Πιθανότερη είναι η δεύτερη αφού η ονομασία Ασωπός απαντάται σε πολλούς ποταμούς στην Κορινθία, στην Αττική και στην Βοιωτία και αλλού. Η ετυμολογία της λέξης (κατά το Ομηρικό λεξικό του καθηγητή Πανταζίδη) προέρχεται από το Άσις = Ιλύς και Όψις κάτι που εξηγεί γιατί οι αρχαίοι Έλληνες είχαν θεοποιήσει τον Ασωπό σαν βοηθό του Ασκληπιού, αφού η λάσπη πολλών ποταμών πιστεύεται και σήμερα ότι έχει θεραπευτικές ιδιότητες.
Αφίδνες
Η λέξη Κιούρκα, προέρχεται από το αλβανικό επώνυμο Qurk που στα ελληνικά αποδίδεται ως Κυριακός. Κατά τον Γ. Οικονόμου, (Athenische Mitteilungen 35, 320), τα Κιούρκα πήραν το όνομά τους από τον αρχαίο αττικό Δήμο Κερκείς. Μεταξύ των αρχηγών των Αρβανιτών που εγκαταστάθηκαν στα Μεσόγεια της Αττικής το Μεταξύ των αρχηγών των Αρβανιτών που εγκαταστάθηκαν στα Μεσόγεια της Αττικής το 1388, αναφέρεται κι ένας Κιούρκας. Η λέξη qiurca στα λατινικά σημαίνει βελανιδιά οι οποίς υπάρχουν στην περιοχή. Επίσης η λέξη kjurca σημαίνει στα αλβανικά σταυροδρόμι .Ποιό απ' όλα είναι σωστό δεν μπορώ να πω με σιγουριά
Καπανδρίτι
Το τοπωνύμιο Καπανδρίτι, προέρχεται ίσως από το μεσαιωνικό επώνυμο Καπανδρίτης < αλβαν. Επών. Kapandrit (= του παπά Αντρέα) < του Παπαντρέα. Όπως γράφει ο Χ. Π. Συμεωνίδης, το αλβανικό Kapandrit βασίζεται στον τύπο Παπαντρίκος.ο Καπανδρίτης, φέρεται να είναι ελληνική δημιουργία παρά το γεγονός ότι το Kapandrit μαρτυρείται μόνο ως επώνυμο αλβανόφωνων. Εξελίχθηκε σε Καπανδρίτι από το «του Καπανδρίτη (το κτήμα)».
Το kappa στα αρβανίτικα είναι ο χοντρός επενδύτης των τσοπάνων αλλά και το σκέπασμα.Τo ndrijta σημαινει λαμπερό. Οπότε ίσως όλο αυτό να προέκυψε εξαιτίας κάποιου σημαντικού ατόμου που φορούσε μια γυαλιστερή κάπα.
Νέα Παλάτια Ωρωπού
Ο Οικισμός δημιουργήθηκε το 1923 από πρόσφυγες, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της βορειοανατολικής Αττικής μετά την ανταλλαγή πληθυσμών, προερχόμενοι από την Προκόννησο της Προποντίδας (ο κύριος οικισμός του νησιού ονομαζόταν Παλάτια).
Τα Παλάτια ήταν η πρωτεύουσα της νήσου του Μαρμαρά η οποία από τα αρχαία χρόνια εξήγαγε στους Έλληνες και τους Ρωμαίους ένα από τα καλύτερα μάρμαρα στον κόσμο, την εποχή της Μικρασιατικής καταστροφής η πρωτεύουσα Παλάτια απαριθμούσε περίπου 1000 κατοίκους στο σύνολο τους Έλληνες. Οι πρόσφυγες έφτασαν στην περιοχή μέσω της Χαλκίδας, ενθουσιασμένοι επειδή το περιβάλλον τους θύμιζε πολύ την ιδιαίτερη πατρίδα τους αποφάσισαν να δημιουργήσουν τον νέο τους οικισμό. Οι πρόσφυγες ανήγειραν τον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο κέντρο του νέου τους οικισμού με μάρμαρο που έφεραν από την ιδιαίτερη πατρίδα τους στο νησί του Μαρμαρά, σε αυτόν μετέφεραν όλα τα θρησκευτικά κειμήλια από τους 3 ναούς της παλιάς τους πρωτεύουσας Κοιμήσεως Θεοτόκου, Αγίου Γεωργίου και Αγίου Δημητρίου. Ο ναός ονομάστηκε Κοίμησις της Θεοτόκου άλλα είναι τρισυπόστατος, γιορτάζει στην Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου, του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου στις 23 Απριλίου και του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτη στις 26 Οκτωβρίου.
Μαλακάσα
Η Μαλακάσα ίσως πήρε το όνομά της από τον Αρβανίτη φύλαρχο Malakasi (απ’ όπου και το ελληνικό επώνυμο Μαλακάσης). Μια άλλη εκδοχή, «θέλει» το τοπωνύμιο Μαλακάσα να προέρχεται από το αλβανικό τοπωνύμιο Mallakaster του οποίου το β’ συνθετικό είναι το λατινικό casα ή casi ή caster .Το πρώτο συνθετικό σημαινει βουνό στα αλβανικά αλλά προέρχεται από το λατινικό malus. που σημαίνει κακός .Και τα δύο μαζί θα μπορούσαμε να το πούμε ΟΡΕΙΝΟ ΜΈΡΟΣ
Μαρκόπουλο Ωρωπού
Πρόκειται για ένα τοπωνύμιο προερχόμενο από επώνυμο και όπως είναι ευκολονόητο, από το επώνυμο Μαρκόπουλος. Ο Μαρκόπουλος (ο γιος του Μάρκου)ήταν ένας από τους Αρβανίτες που ήρθαν να εποικίσουν την Αττική μετά από παρότρυνση των Φλωρεντίνων Ατζαγιόλι.
Αυλώνα
Η αρχαία ελληνική ονομασία του είναι Αυλών που σημαίνει πέρασμα. Το όνομα Αυλών διασώζεται σε μαρμάρινη αναθηματική πλάκα αφιερωμένη στο Θεό Διόνυσο τον Αυλωνέα. Η λέξη Σάλεσι ή Σαλισάτι που σημαίνει επίσης πέρασμα είναι λατινική και με αυτήν μεταφράστηκε η λέξη Αυλών στα χρόνια της Φραγκοκρατίας. Η ονομασία Κακοσάλεσι έμεινε από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας επειδή ο ορεινός όγκος ακριβώς πάνω από την κωμόπολη αποτελούσε παρατηρητήριο και ορμητήριο των επαναστατών και κλεφτών με συνέπεια να είναι κακό πέρασμα για τους Τούρκους. Η ονομασία αυτή διατηρήθηκε ως επίσημη μέχρι το 1927 οπότε ο οικισμός ανέκτησε την αρχαία του ονομασία Αυλών (ο Αυλώνας) από την μακρόστενη κοιλάδα-πέρασμα που διασχίζεται από τον ποταμό Ασωπό
Συκάμινο
Η παλιά ονομασία του χωριού ήταν Μαγγίνας και το παρατσούκλι του Καλακρασάς. Η ονομασία του Συκαμίνου προήλθε από τις πολλές μουριές (συκαμινιές) που υπάρχουν στο χωριό.
Χαλκούτσι
Δεν υπάρχει ετυμολογία
Μήλεσι
Μπορεί να έχει σχέση με το αρβανίτικο malesi που σημαίνει βουνίσιο,και στη πάροδο του χρόνου έγινε Μήλεσι
Μαυροσουβάλα
Το τοπωνύμιο μάλλον έχει σχέση με το suvala που στα αρβανίτικα σημαίνει γύψος.Βαζοντας μπροστά και το Μαύρο μας οδηγεί σε ένα ορυχείο που βγάζει κάρβουνο
Νέο Λεβίσι
Προσφυγικός οικισμός από πρόσφυγες που ήρθαν από το Λεβίσι,Λιβίσι στη νοτιοδυτική Τουρκία.
Το Λεβίσι είναι ελληνική ονομασία του Kayaköy, χωριού της Τουρκίας στη νοτιοδυτική ακτή της Μικράς Ασίας, όπου ζούσαν πολλοί Έλληνες έως την ανταλλαγή πληθυσμών
Πιθανόν πήρα το όνομά του από τη λατινική λέξη levissi που σημαίνει κάτι που βρίσκεται ψηλά (από το ρήμα levare -ανυψώνω)και όντως το χωρίο βρίσκονταν στη κορυφή ενός λόφου
Η Λεβισσός μαρτυρείται σε Νεαρές από τον 7ο αιώνα έως και το 1120. Δεχόμενοι αυτές τις μαρτυρίες μπορούμε να πούμε ότι το Λιβίσι αποτελεί τη μετεξέλιξη-μετεγκατάσταση της βυζαντινής Λεβισσού, σε μια προσπάθεια των κατοίκων να καταφύγουν στο πιο ασφαλές εσωτερικό, σε μία θέση όπου δεν ήταν ορατός ο οικισμός από τη θάλασσα και τους πειρατές. Κατά τον Σοντίνι, αυτή η μετακίνηση προς το εσωτερικό έγινε στο 2ο μισό του 17ου αιώνα ή στις αρχές του 18ου αιώνα.
Υπάρχουν αναφορές ότι το Λιβίσι κτίστηκε στα ερείπια της αρχαίας πόλης Καρμυλησσού. Όμως κατά το βυζαντινολόγο Jean Pier Sodini, «Η ταύτιση του τόπου με την Καρμυλησσό βασισμένη στο Στράβωνα, είναι τουλάχιστον τολμηρή. Η ταύτιση του Λιβισίου με την Καρμυλησσό στις δυτικές πλαγιές του βουνού δεν συμφωνεί με τον Στράβωνα. Μερικά ταφικά μνημεία που βρέθηκαν βόρεια του Λιβισίου, στα περίχωρα του Κετσιλέρ και Κελεμτέρ, ανήκουν κυρίως σε πρόσωπα που κατοικούσαν στην Τελμησσό, ενώ δεν γίνεται καμία νύξη για την Καρμυλησσό. Συγκεκριμένα οι κάτοχοι είναι από την Τελμησσό και τα Σίδυμα». Η περιοχή άλλαξε δημογραφικά μετά τον σεισμό, που ισοπέδωσε την κοντινή Μάκρη το 1856, καθώς και τη μεγάλη πυρκαγιά του 1885. Μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεμο (1919-1922), το Λιβίσι εγκαταλείφθηκε μετά τη συμφωνία ανταλλαγής πληθυσμών που υπογράφηκε από την ελληνική και τουρκική κυβέρνηση το 1923.
0 Σχόλια